Verschillende elementen beïnvloeden hoe lang iemand met dementie veilig en verantwoord thuis kan blijven. Allereerst speelt de fase van de dementie een rol: in de beginfase kan iemand vaak jarenlang zelfstandig of met lichte ondersteuning functioneren, terwijl in latere stadia de zorgbehoefte sterk toeneemt.
Daarnaast is de draagkracht van de mantelzorger van groot belang; het concept volhoudtijd vanuit NHG benadrukt hoe lang naasten de zorg kunnen volhouden zonder onveilige situaties of overbelasting.
Technologische hulpmiddelen (alarmering, domotica) en woningaanpassingen kunnen de zelfstandigheid verlengen, maar zij bieden geen volledige vervanging van persoonlijke zorg.
Ook de aanwezigheid van comorbiditeiten, veiligheidsrisicos in huis en de beschikbaarheid van professionele zorg via de Wmo en thuiszorg bepalen mede de duur. Voor Kloek betekent dit: al in een vroege fase met casemanagement en advies nadenken over toekomstige woonopties, zodat de overgang naar een woonvoorziening tijdig kan worden voorbereid wanneer de zorgzwaarte thuis niet langer haalbaar is.
Rol van mantelzorger en volhoudtijd bij dementie
Mantelzorgers zijn vaak de spil in de thuiszorg voor mensen met dementie. De mate waarin zij de zorg kunnen volhouden (volhoudtijd) hangt af van eigen gezondheid, sociale ondersteuning, werk- of gezinsverplichtingen en toegang tot respijtzorg. NHG-richtlijnen adviseren om regelmatig met mantelzorgers te evalueren hoe lang ze de huidige situatie kunnen dragen en tijdig alternatieven te overwegen om crisisopnames te voorkomen.
Ondersteuning via mantelzorgorganisaties en respijtzorg (logeeropvang of kortdurend verblijf) kan de volhoudtijd verlengen, maar is vaak tijdelijk. Wanneer de zorgzwaarte thuis te hoog wordt, is het belangrijk dat mantelzorgers tijdig betrokken worden bij de voorbereiding op een kleinschalige woonvorm zoals bij Kloek.
Ondersteuning thuis: casemanagement, thuiszorg en technologie
In de begin- en middenfase van dementie kan gespecialiseerde thuiszorg en casemanagement veel verschil maken. Volgens de Zorgstandaard Dementie hoort casemanagement vanaf diagnose betrokken te zijn, om zorg en ondersteuning te coördineren en tijdig aanvullende diensten in te schakelen.
Wijkverpleging en huishoudelijke hulp helpen bij dagelijkse verrichtingen, terwijl dagbesteding structuur biedt en mantelzorgers ontlast. Technologie zoals valdetectie en alarmering kan veiligheid verhogen, maar vervangt niet de menselijke nabijheid.
Gemeenten verstrekken ondersteuning via de WMO, mits aan voorwaarden wordt voldaan, zodat mensen langer thuis kunnen blijven wonen.
Signalering: wanneer is thuis wonen niet langer verantwoord?
Het vroegtijdig herkennen van signalen dat thuis wonen niet langer veilig is, voorkomt noodgedwongen crisisopnames. Belangrijke indicatoren zijn herhaalde veiligheidsincidenten (valpartijen, vergeetachtigheid met medicatie of koken), toegenomen gedragsproblemen, verslechterde zelfzorg en toenemende belasting van mantelzorgers.
NHG adviseert tijdens controles actief te vragen naar deze aspecten en de mantelzorger te betrekken bij de beoordeling.
Casemanagers en thuiszorgmedewerkers kunnen gestructureerd signaleren via observatielijsten en overlegmomenten. Zodra de combinatie van zorgzwaarte en volhoudtijd bereikt is, wordt een indicatie voor Wlz-zorg (bij blijvend 24-uurs zorgbehoefte) voorbereid via het CIZ.
Indicatie Wlz en voorbereiding op kleinschalig wonen
Wanneer thuis wonen niet langer verantwoord is, vraagt de naaste een Wlz-indicatie aan bij het CIZ. De Wlz is bedoeld voor mensen die permanent aangewezen zijn op 24-uurs zorg of toezicht, zoals in gevorderde dementie.
Het CIZ beoordeelt zorgprofiel en draagt zorg over naar het zorgkantoor voor het regelen van zorg. De eigen bijdrage wordt berekend door het CAK.
