Wie dementie heeft en thuis woont, krijgt meestal te maken met een casemanager dementie. ‘Als iemand zelf zijn zorg niet meer kan managen, neem ik dat over’, vertelt José Nobel, casemanager dementie bij Thuiszorg West-Brabant in Roosendaal. In deze blogpost vertelt zij wat haar vak inhoudt en geeft ze tips voor mensen met dementie die thuis wonen en hun familie.
‘Er spelen vaak verschillende problemen tegelijkertijd’
‘Als je dementie hebt, wordt de regiefunctie als een van de eerste functies aangetast. Terwijl regie voeren juist de basis is voor zelfstandig functioneren. Iemand met dementie heeft voor die functie dus als het ware een vervanger nodig. Dat is een casemanager dementie.
Wij zijn met casemanagement dementie gestart, omdat we zagen dat mensen met dementie langer thuis bleven wonen en tegen steeds meer problemen tegelijk opliepen.
Vroeger woonden er vaak nog wel kinderen in de buurt, die die rol overnamen. Tegenwoordig wonen kinderen vaak verder weg. Bovendien zijn er steeds meer samengestelde gezinnen en alleenstaanden. Daar komt ook nog eens bij dat ouders hun kinderen vaak niet met hun problemen willen belasten.
Dan kan een casemanager dementie een uitstekende vervangende regisseur zijn.’
Direct bereikbaar
‘Iedereen die te maken heeft met iemand met dementie, thuis, in de familie of op een andere manier heeft recht op contact met een casemanager dementie.
Zelf ben ik altijd direct bereikbaar. Direct contact werkt het prettigst en snelst voor cliënten en familie. Als ik afwezig ben, nemen mijn collega’s voor mij waar. Zij zijn op de hoogte van mijn klanten.’
Casemanager dementie regelt de zorg
‘Ik heb momenteel 68 cliënten met dementie die thuis wonen onder mijn hoede. In principe is mijn taak het cliëntsysteem zo sterk mogelijk te maken, zodat mensen weten wat ze in bepaalde situaties moeten doen.
Ik wijs allereerst de weg in zorgland. Pas als mensen de zorg zelf niet kunnen geven of regelen, neem ik het over. Dat doe ik natuurlijk altijd in overleg met de cliënten. Wat willen zij zelf? Wat hebben zij nodig?
Ik zeg dan ook nooit dat cliënten iets wel of niet zouden moeten doen. Ik adviseer alleen en leg uit waarom ik denk dat iets wel of niet bij de cliënt past.’
Aansluiten bij wat cliënt wil
‘Het allerbelangrijkste in mijn vak is dat ik goed aansluit bij wat een cliënt wil en in kleine stappen denk. Alle zorg die een cliënt krijgt, moet helemaal op maat zijn. Die moet passen bij wat een cliënt wil en die moet de cliënt zo sterk mogelijk maken.
Ik moet me dus aanpassen aan het tempo van de cliënt. Dat geldt ook voor mantelzorgers.
Vaak willen mantelzorgers graag aanpakken of vinden zij dat er van alles moet gebeuren, terwijl de cliënt met dementie daar zelf geen nog behoefte aan heeft.
Dat bespreek ik dan uitgebreid met hen.
Soms is het beter even te wachten met het inzetten van zorg, om op een later moment wel door te kunnen pakken.
Het gevoel van eigenwaarde behouden is voor een cliënt erg belangrijk. Daarvoor moet je balanceren tussen wat wenselijk is en wat de cliënt kan accepteren.
Daarvoor is goed contact met mantelzorgers cruciaal. Want voor goede zorg voor een cliënt met dementie is het belangrijk dat mantelzorgers en ik over en weer begrijpen wat we willen en doen, en waarom we iets willen.
Verder bespreken we ingewikkelde onderwerpen. Mag iemand bijvoorbeeld nog autorijden? En welke gevolgen heeft de ziekte voor geldzaken en de administratie. Wie wordt waarvoor verantwoordelijk? Ook euthanasie is steeds vaker een gespreksonderwerp.
Elke cliënt en elke situatie is natuurlijk weer anders. Wat bij de een goed werkt, kan bij een ander helemaal verkeerd uitpakken. Dat maakt mijn werk ook zo de moeite waard.’
Contact met casemanager dementie
‘Cliënten en familie komen bijvoorbeeld bij mij via een verwijzing door een geriater of een huisarts of via de geheugenpoli. Maar rechtstreeks contact met mij opnemen mag ook.
Als casemanager dementie werk ik vanzelfsprekend veel samen met andere disciplines, bijvoorbeeld de huisarts, de praktijkondersteuner van de huisarts, collega’s van de wijkverpleging, fysiotherapeuten en zorginstellingen.
Zorgen voor iemand met dementie. Tips voor thuis
‘Als je je afvraagt of dementie aan de orde is, neem dan vooral snel contact met een casemanager dementie op. Die kan meedenken over wat er aan de hand is en schakelt eventueel de huisarts in om een diagnose te laten stellen.
Als je weet wat er met je dierbare aan de hand is, weet je ook veel beter hoe je met de ander kunt omgaan. Dat bespaart veel frustratie.
Overigens hoeft er bij vergeetachtigheid niet altijd sprake te zijn van dementie. Het geheugen kan ook minder goed werken door bijvoorbeeld een vitaminetekort, overmedicatie of uitdroging.
Als dat wordt opgelost verdwijnen de klachten. Ook daarom is het goed om bij klachten snel aan de bel te trekken. Denk niet te snel dat het bij de leeftijd hoort.
Je ziet in de fase voordat de diagnose is gesteld dat huisgenoten degene met dementie vaak corrigeren. Huisgenoten denken dan bijvoorbeeld dat iemand gemakzuchtig is, als hij de vuilnisbak niet buitenzet, terwijl zij dat al 3 keer gevraagd hebben. Maar als je weet dat de ander er niets aan kan doen en echt dingen vergeet, heb je veel meer geduld.
Zoek dus bijtijds hulp en modder niet te lang alleen door.
Ook voor mantelzorgers is het belangrijk dat er bijtijds genoeg ondersteuning is. Zelf zeg ik altijd tegen mantelzorgers dat goed voor jezelf zorgen de beste manier is om goed voor de ander te zorgen.’
Als zelfstandig wonen niet meer gaat
‘Weliswaar blijven mensen met dementie tegenwoordig langer thuis wonen dan voorheen maar soms gaat dat echt niet meer.
Het kan bijvoorbeeld gevaarlijk worden, voor de cliënt zelf of voor familie. Of de mantelzorg raakt uitgeput. Of je ziet dat een cliënt ergens anders gelukkiger zal worden dan thuis, bijvoorbeeld omdat hij thuis vereenzaamt.
Dan ga ik samen met de cliënt en mantelzorger op zoek naar alternatieven. Ook Kloek kan dan een optie zijn.’
Indruk van Kloek
‘Inmiddels heb ik ook enkele cliënten verteld over Kloek en hen geadviseerd om daar eens te kijken. Natuurlijk vond ik dat erg spannend, want Kloek was toen nog helemaal nieuw, dus ik nam wel een risico.
Enkele families hebben inmiddels voor Kloek gekozen. Ik heb hen gevraagd naar hun ervaringen en zij zijn blij met Kloek.
Ze merken dat hun dierbare bij Kloek tot rust komt en zij geven aan dat ze het gevoel hebben dat er ook naar hen als familie geluisterd wordt.
Familieleden vinden het ook prettig om bij de start van zo’n nieuwe organisatie betrokken te zijn en mee te helpen met het opbouwen. Ze zien ook wel dat het activiteitenaanbod nog uitgebreid mag worden, maar ook daarvoor zijn steeds meer initiatieven, zoals samen muziek maken en de speciale tuin voor mensen met dementie.
Kloek voorziet echt in een behoefte.’
Lees verder >> interview met casemanager Gerben Jansen
